Kraliyetlerde siyasi evliliklere rastlanıyor ama ensest evliliklerin gerekçesi ne olabilir? Portekiz Kraliçesi 26 yaşındaki I.Maria’nın (lakabı Deli Maria’ymış bu arada) amcası 46 yaşındaki Pedro ile evlenmesinin nedeni aşk mıydı gerçekten? Bu konuda net bir açıklama yok. Pedro kraliçe ile evlenince 3. Peter adını almış. Çiftin çocukları, tahtın varisi Joseph de teyzesi Benedita ile evlenmiş. Dolayısıyla 3. Peter’in gelini aynı zamanda yeğeni olmuş oluyor. Joseph ile Benedita’nın çocukları olmadı. Benedita iki kez çocuk düşürdü. Joesp çicek hastalığından öldü. Tüm aile daha sonra Napolyon tarafından Portekiz’den atılıp Brezilya’ya gönderildi. Ama aile içi aşk ilişkileri durmadı tabii. Bu kez de 2. Maria babasının kardeşiyle yani amcasıyla nişanlandı. Günümüzde de kimi Kızılderili topluluklarında babalar kızlarıyla, Kamboçya’da da anneler erkek çocuklarıyla, erkek kardeşler kız kardeşleriyle evlenmekteler denir. Bunun kuşkusuz antropoljk birçok nedeni vardır. Zamanla, bu istisnalar hariç tabii, karındaşlık kültürü kutsal ya da tabu hale gelince haz duygusunun dışında tutulmaya başlandı yakın akrabalar. Ensest ilişkilerden kaçınmak çocukların özürlü doğmamaları sonucuna da yol açınca bunun iyi bir yol olduğu anlayışı yaygınlaştı zamanla.
Stuebing ve Karolewski vakası meşhur bir vakıadır. Almanya’nın Leipzig kentinde yaşayan Patrick Stuebing kız kardeşi Susan Karolewski ile 2001’den beri ensest ilişki yaşıyor. Dört çocukları var. Bunlardan sadece biri kendileriyle beraber yaşam sürüyor. Patrick de sorunlu bir çocukluk geçirmiş aslında. Kimileri kız kardeşine her anlamda sığınmasında bunun da etkisinin olabileceğini ileri sürüyor. Bu ilişki tabii Almanya’da çok anlayışla karşılanmadı. Alman yasaları ensest ilişkiyi yasakladığı için Patrick iki yıl hapse mahkûm edilmişti. Patrick 2004 yılında gönüllü olarak kendini kısırlaştırdı.
Bugün öyle sayılmaz ama yaşadığı dönemde yaptığı evlilik ensest kabul edilmişti Charles Darwin’in. Birinci dereceden kuzeni Emma Wedgwood”la evliydi, üstelik ondan tam 10 çocuk sahibi olmuştu. Çocuklarının hastalıkları, zayıflıkları konusunda hep yakın akraba evliliği yapmış olmaktan yakınmıştır denir. Ama on çocuktan yedisi (üçü ölmüştür) gerçekten çok sağlıklı, saygın birer yetişkin olarak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Hem bilim dünyasının hem toplumun bildiği en ünlü ensest ilişki Darwin’inkiydi.
70’li yılların en çarpıcı ensest vakalarından birinin kahramanı Barbara Daly Baekeland’dı. Onun da eşinin de sorunlu bir cinsel yaşamları vardı. Barbara’nın birkaç kez intihar girişiminde bulunduğu da olmuştu. Oğlu Antony’ye düşkün olduğu da biliniyordu. Yakın bir arkadaşından oğlunun, biseksüel bir adamla romantik bir ilişki yaşadığını öğrendiğinde onu bu ilişkiden uzaklaştırmak için oğluna hayat kadınları bile kiraladı. Ama hayat kadınları başarısız olunca kendisi devreye girdi. Oğluyla ensest ilişkisi de böyle başladı. Benzeri birçok ilişki gibi bu da cinayetle sonuçlandı. Antony annesini bıçaklayarak öldürdü.
Kapalı toplumlarda, cahil topluluklarda rastlanılan bir olgu değil ensest ilişki... 2012’de rastladığımız bir vakıa en azından bunu kanıtlar. David Epstein 46 yaşında bir profesör, Columbia Üniversitesi’nden. 24 yaşındaki kızıyla rızaya dayalı bir ilişki yaşadı üç yıl boyunca. Çıkarıldığı mahkemde suçlu bulundu ama üniversitedeki konumunu korudu. Hâlâ orada görev yapmaya devam ediyor.
Yani gelişmiş, az gelişmiş, geri kalmış fark etmiyor. Her toplumda rastlanan bir olgu ensest olgusu. Geri kalmış toplumlarda rızaya dayalı olmayan, baskı, taciz, tecavüz yoluyla yaşanan ensest ilişkiler çok daha yaygın. Bunların bir kısmı töre, gelenek, adet kılıfı altında meşrulaştırılmış durumda üstelik. Söz konusu televizyon figürünün ensest ilişkisinin ortaya çıkması rızaya dayalı enseste nasıl yaklaşılması gerektiği konusundaki tartışmaları alevlendirdi. Oysa isteği dışında ensest ilişki kurbanı olanların durumunun nasıl ele alınacağı konusu konuşulamıyor bile. Ülkemizdeki ensest ilişki hakkındaki raporu açıkladığı için bir meslektaşımız neredeyse linç edilmek üzere. Yine “bizim toplumumuzda bunlar yaşanmaz” ezberine sığınılı verdi yani. Sorunun çözümü kabullenmekle başlar oysa.
Ensest, sözcük olarak Türk Dil Kurumu tarafından ‘aile içi yasak ilişki’ olarak tanımlanıyor. Ensest ilişki, Wikipedia'da ‘yakın akrabalar arasında gönüllü ya da gönülsüz cinsel ilişki’ olarak tanımlanıyor ve çoğu toplumda bu ilişkinin bir tabu olarak görüldüğü belirtiliyor. Haberlere konu olan olayın magazinsel boyutunu bir tarafa bırakıp aile içi ilişkiler konusuna odaklandığımızda konunun çok farklı boyutları olduğunu görmek mümkün. Aile içi cinsel ilişki kavramındaki aile tanımı pek çok kültüre göre son derece geniş bir anlamı kapsayabiliyor. Aile derken genellikle kast edilen anne baba ve çocuklardan oluşan çekirdek aile kavramı olarak anlaşıldığından bu bireylerin kendi aralarındaki ilişkiyi kapsayan cinsel ilişki doğrudan ensest olarak adlandırılabilir. Bununla birlikte, Türk Dil Kurumu’nun tanımıyla yakın akrabalar arasındaki ilişkiler de ensest ilişki olarak görülebildiğinden kardeşlere, kardeş çocuklarına kadar olan bireylerle olan ilişki aile içi cinsel ilişki olarak tanımlanabilir ve bu anlamlarıyla ‘Ensest’ olarak tanımlanabilir.
Günümüzde bazı ülkelerde ve bizim ülkemizde teyze, amca, hala çocukları gibi kardeş çocuklarının birbiriyle evlendiğini görüyoruz. Arada birer kuşak farkı olduğundan bu beraberlikler genellikle ensest ilişki olarak tanımlanmıyor ama özellikle tıp hekimleri tarafından karşı çıkılıyor. Bu karşı çıkışın fiziksel ve biyolojik haklı sebepleri var. Ailede var olan ya da var olduğu halde bilinmeyen bazı hastalıkların bu tür yakın akraba evliliklerinde ortak genlerin artması sebebiyle ortaya çıkma ihtimalinin artması ve bu sıkıntıların sonraki kuşaklara kalıcı olarak aktarılması gibi haklı bir endişeyi vurguluyor hekimler. Kaldı ki bu endişeyi doğrulayan pek çok olay olduğunu biliyoruz. Elbette ki her yakın akraba evliliğinde bu tip sorunlar çıkacak şeklinde kesin bir kural yok ancak bu evlilikler vasıtasıyla bazı hastalıkların ortaya çıkması söz konusuyken, bunu bilerek evlilikleri onaylıyorsak hepimizin bu sağlıksız yaşamak zorunda kalacak kuşaklar üzerinde sorumluluğumuz olacağı gerçeğini görmezden gelemeyiz. Aile içi cinsel ilişki olarak tanımlanan ensest konusunda ‘aile içi’ kavramı aile sınırının hangi bireyleri kapsadığı hakkında birçok toplumda kafa karıştıran bir tanım. Belirttiğim gibi kardeş çocukları arasındaki evlilikler taşıyıcı olabilecekleri ve sonraki kuşaklara aktarabilecekleri hastalıklar dışında genellikle kabul gören ve uygulanan bir evlilik türü. Ancak habere de konu olan olayda olduğu bireyin kendi kardeşinin çocuğuyla yani yeğeniyle olan ilişkisi toplumlarda öncelikle ahlaken dışlanan bir ilişki olarak görülüyor. Bu tip bir olayın toplumu da ilgilendiren farklı boyutlarının olduğunu vurgulamak isterim.
Öncelikle bu ilişkiyi yaşayan bireylerin kendi yakınları ve aile bireyleri açısından son derece sarsıcı bir etkisi var. Kaldı ki tarafların evli olup olmamaları durumu daha zorlaştıran bir faktör. Bu olumsuzluktan etkilenen birey sayısını artırıyor ve bireylerin psikolojik olarak son derece olumsuz etkilenmelerine toplum içinde zor durumlara düşmelerine yol açıyor. Bir aldatma ya da aldatılma olayında taraflar ya olayı unutup yeni bir sayfa açmaya karar vererek yollarına devam edebilirler ya da ilişkilerini sonlandırıp kendi yollarına giderler ancak burada kimse bir yere gidemez çünkü herkes birbiriyle genetik olarak kan bağıyla bağlı. Olayın bireylerde, aile içinde ve toplumda unutulup gitmesinin önündeki en büyük engel belki de bu nokta.
Bunun dışında yaşanan bu tip olaylar, toplumun diğer bireyleri açısından da olumsuz ve kötü örnek oluşturacak bir nitelikte. Bizde ve birçok kültürde ‘teyze anne yarısı, amca baba yarısıdır’ gibi tanımlamalarla aile içi bu yakınlığa ve doğan çocuklarla olan genetik bağlılığa vurgu yapılır. Aile büyükleriyle yeğenleri arasındaki ilişki özeldir ve önemlidir. Çocukların aile büyükleriyle olan ilişkisini tamamen cinsel içerikli bir eylem boyutuna taşıması bakımından bu olay, son derece olumsuz bir örnek oluşturdu maalesef. Bu olayı, aile içi cinsel tacizden farklı değerlendirmek gerektiğini özellikle vurgulamak isterim. Aile içi cinsel tacizde genellikle yaşı küçük çocukların veya bireylerin bir cinsel ilişkiye zorlanması ya da taciz edilmesi söz konusudur ve hukuken de suç oluşturur. Ancak bu olayda her ikisi de reşit olan iki bireyin tamamen bilinçli olarak ve kendi rızalarıyla bir ilişki yaşadıklarını görüyoruz. Dolayısıyla olay, sıradan bir magazin haberi, aldatma ya da aldatılma olarak görülemeyeceği gibi, normal veya masum olarak da görülemez.
